Het belang van VOELEN

Voelen dat het (niet) goed voelt is een voorwaarde om iets te kunnen veranderen in een veranderingsproces. Doordat men lang in het overlevingsmechanisme van niet voelen en uit het hoofd leven zit, is men niet in staat te voelen en gaat men keer op keer opnieuw over zijn eigen grenzen heen of laten anderen daarover heen gaan.

Er kunnen zich ook problemen voordoen wanneer je als persoon niet in de gaten hebt wat anderen voelen. De omgang met een partner verloopt dan vaak erg stroef. Een partner met een gebrek aan gevoel weet nauwelijks wat zijn gedrag bij anderen teweeg brengt en kan tegen onbegrip aan lopen. Hij begrijpt dan niet waarom mensen zo geïrriteerd reageren op zijn gedrag en ontstaat er een negatieve wisselwerking: Hij gaat bot en kortaf doen omdat iedereen toch zo lelijk doet. Dat roept natuurlijk nog meer negatieve reacties op.

Niets voelen is een overlevingsmechanisme

Moeilijk bij je gevoel kunnen komen is meestal een aangeleerd overlevings-mechanisme.

Hoe goed we ook ons best doen om niet te voelen, ons onbewuste zorgt ervoor dat we dan toch gaan voelen. Ons onbewuste (ziel) weet dat we door niet te voelen, onszelf afsnijden van onszelf waardoor we uit balans raken. En dat wil onze ziel niet. Die wil dat we weer heel worden en dat we die delen van onszelf die we niet van onszelf accepteren omarmen, zodat het weer onderdeel van het geheel wordt en wij weer heel worden. Om ervoor te zorgen dat dit gebeurt zorgt ons onbewuste ervoor dat we die situaties aantrekken, die van ons vragen om naar deze dingen in onszelf te kijken. Je zou daarom kunnen zeggen dat je hoofd weg wil van de pijn om de pijn niet te hoeven voelen en je ziel juist naar de pijn toe wil, omdat ze je wil laten groeien. Het gevolg daarvan is dat je als het ware oude pijnlijke situaties (meestal uit je kindertijd) herhaalt in een iets andere vorm. En als je dit mechanisme begrijpt ga je zeker je patronen herkennen.

Wat is gevoel?

Gevoel is een container begrip met meerdere betekenissen. We gebruiken het voor alles: “Dat zegt mijn gevoel me nu eenmaal.” “Ik voel me niet lekker.” “Ik voel wat je zegt.” “Ik voelde dat ik weg moest!” Meestal gebruiken we gevoel om uit te leggen dat we niet ons verstand bedoelen. Toch komt het meeste gevoel juist van het verstand. Dit gevoel noemen we emotie.

Gevoel, emotie, intuïtie en instinct – wat is het verschil?

Het meeste gevoel is afkomstig vanuit het verstand. Dit gevoel noemen we emotie. Intuïtie en instinct komen juist niet uit het verstand. Dit verschil is heel belangrijk!

Wat je voelt, is meestal geen toeval! Hoe weet je wanneer je te maken hebt met emoties of instinct? Hoe kun je die twee uit elkaar houden? Hoe weet je waar je gevoel vandaan komt? Wat is het verschil tussen gevoel, emotie en instinct? En belangrijker nog: Hoe weet je of je gevoel klopt?

Laten we eerst het verschil bepalen tussen de verschillende vormen van gevoel met een paar praktijkvoorbeelden. Daarna gaan we dieper in hoe je het verschil kunt herkennen. Om te beginnen is gevoel een container begrip en dat wil zeggen dat het meerdere betekenissen heeft. Soms betekent het intuïtie, soms emotie, soms instinct. Wat is het verschil?

Wat is emotie?

Laatst coachte ik een vrij rationele dame die anderzijds aan gaf dat zij zich zo emotioneel voelde. En hoe gek dat misschien ook lijkt, dat kan kloppen. Want emoties zijn niet zozeer van je hart. Emoties komen juist voort uit je denken. Uit een verzet tegen wat er in je werkelijkheid is. Je bent verdrietig omdat je verdrietige gedachten hebt. Je bent boos als gevolg van boze gedachten. Je bent eenzaam omdat je gedachten hebt die eenzaamheid oproepen. Waarbij emoties dan weer de overtreffende trap van je gevoel zijn. Van die staat waarin jij niet meer het gevoel hebt, maar het gevoel jou heeft. Op het moment dat je in een emotie zit ben je vrijwel zeker niet verbonden met je lichaam. Met de fysieke sensaties in je lichaam. En je bent er al helemaal niet accepterend bij aanwezig. Als je in een emotie zit, zit je meestal tegelijk ook in de weerstand.

Voelen wat een ander niet zegt.

Uit onderzoek is naar voren gekomen dat we het moeilijk vinden wanneer we voelen wat een ander niet zegt. Dat we het zo moeilijk vinden kan liggen aan de manier waarop we geleerd hebben met gevoelde emoties om te gaan. Vooral bij de emotie woede komt het vaak voor dat mensen als het ware dichtklappen en dan denken: Oh, jee, hij is woest, ik weet niet wat ik over me heen ga krijgen wanneer ik er wat van zeg, dus laat ik maar mijn mond houden. In dit voorbeeld wordt direct duidelijk dat wanneer we heftige emoties van een ander voelen, er emoties in onszelf worden wakker gemaakt. Het kan ook zijn dat de ervaring ons leert beter te zwijgen.

De truc is dus om te leren intense emoties als woede, verdriet en angst van een ander niet al te hevig binnen te laten komen. Daarnaast is het van belang om te leren wanneer je wel of niet iets terug wilt geven en hoe je het gevoelde het beste kan omschrijven, zodat het de kansen vergroot dat het bij de ander binnenkomt.

Zijn er ook nadelen?

Wat weleens gezien wordt als nadeel is het gegeven dat als je erg sensitief bent, je iemands zorgen over kunt nemen. Je voelt niet alleen aan wat die ander voelt, maar neemt als het ware het gevoel over. Dit kan, zeker als het je vaker overkomt, erg zwaar vallen. Je belast jezelf als het ware met andermans problemen en zorgen. Het is om die reden altijd belangrijk dat je invoelt en het niet persoonlijk maakt. Voor de meeste mensen is dit een leerproces en dus een kwestie van ervaring opdoen.

Empathisch zijn kan een gesprek gemakkelijker doen laten verlopen, kan je inzicht geven en mededogen en voelt voor veel mensen als een warme deken. Positief dus, zolang je de grens van invoelen beperkt tot het daadwerkelijk invoelen en niet overnemen.

Is er nog wel plek voor het brein?

Soms is het nodig om een situatie te analyseren en heb je je hoofd en studieboeken er bij nodig om een juiste interpretatie te maken! En soms is het zo duidelijk wat je voelt, dat je precies weet wat je nodig hebt. Je bereikt dan het punt dat je intuïtief handelt.

Afronding met Kees

Inmiddels zijn er voor Kees geen losse eindjes meer en gaan we over tot de afronding. We bespreken hoe we kunnen borgen dat deze verandering op gedrag behouden blijft. Niets is menselijker dan terug vallen in oud en vertrouwd gedrag. Bovendien is met stress en drukte het oude gedrag in de regel heel verleidelijk om in terug te stappen, dat is immers een stuk bekender dan het nieuwe gedrag. Kees mag dus op zoek naar een hulpbron die hem gaat helpen in contact te blijven met zijn emoties en gevoelens. Een hulpbron kan alles zijn en de enige eis is dat je ervaart dat het je helpt. Kees denkt goed en diep na en geeft aan dat hij geraakt was door een tekst die ik op Instagram geplaatst had over water. Hij heeft veel met water, drinkt altijd veel water, zwemt graag en na het werk gaat hij graag douchen om alles van zich af te spoelen. Mooi, dan is de hulpbron van Kees water.

Water

Water is het vloeibare element en het is niet voor niets dat water symbool staat voor gevoelens en emoties. Als we het niet meer trekken staat het water aan onze lippen of doen we moeite ons hoofd boven water te houden. Iets zeker weten staat als een paal boven water, en als je alles durft dan is geen water je te diep. Ben je jaloers, dan kun je de zon niet in het water zien schijnen en als je iets tevoorschijn tovert uit het niets, dan haal je iets boven water. Water is ons grote onbewuste. Als we ontroerd worden, komen er tranen en als er allerlei verborgen gevoelens in het spel zijn, moeten we vaak plassen. Of we worden verkouden. En als je veel over water droomt, kijk dan wat er precies aan de hand is met je diepste gevoelens. De meeste emoties en herinneringen liggen verborgen onder het wateroppervlak. Dat is het onbewuste deel van onze geest volgens Sigmund Freud.

Voor Kees is het belangrijk dat hij net als water blijft stromen en in beweging blijft met zijn gevoel en emoties. Een mooie basis is gelegd en met al de opgedaan kennis en bewustwording op zijn gedrag hebben we er beide alle vertrouwen in dat Kees voldoende handvatten heeft om verder te kunnen.